Minh họa: Hà Huy Chương
Vào đời Vạn Lịch nhà Minh, trên quả đồi phía ngoài thành Thuận Thiên có một ngôi miếu nát, chàng tú tài kiết xác tên gọi Ngô Huy sống ở đó. Chàng Ngô này ngoài đọc sách làm văn ra thì chẳng làm nổi gì khác. Thường ngày sống nhờ vào việc xin ăn những khách đến dâng lễ. Đôi lúc cũng có ra cánh đồng gần đó trộm ít hoa quả, rau xanh về lót dạ.
Trong miếu có một đàn chuột. Người có lãnh tụ, chuột cũng có vua. Vua chuột có cô con gái ngàn vàng, bọn chuột xưng cô là công chúa lưng ong.
Chuột nhiều nên sinh chuyện. Chúng ăn no uống đủ là bày trò đùa nghịch, trêu chọc Ngô Huy, nào là cắn rách sách vở, tha mũ đi chỗ khác, cướp cái ăn của chàng tú, nào là nửa đêm bò lên đầu, nhảy múa trên người, khiến Ngô Huy tức lộn ruột, nghiến răng dậm chân bịch bịch… Công chúa lưng ong là một cô gái hiền lành tốt bụng. Cô không đành nhìn lũ thuộc hạ bắt nạt chàng tú nghèo, nên đã dâng tấu thư lên vua cha. Vua chuột hạ lệnh từ nay về sau không ai được phép bắt nạt chàng tú tài, trái lệnh sẽ chém.
Mấy ngày sau đó, Ngô Huy được ngủ yên giấc, không thấy con chuột nào ra quấy nữa, mũ cũng được chúng trả về chỗ cũ. Chàng nghĩ, chắc trên đời có hồ tiên ngầm giúp mình đây.
Lại nói, công chúa lưng ong, không biết tự bao giờ đã đem lòng thầm yêu Ngô Huy. Nàng thường nằm trên xà lặng lẽ nhìn Ngô Huy đọc sách, hoàn toàn quên mình là một con chuột.
Thấm thoắt mùa đông đã tới. Khách đến lễ thưa dần. Ngoài ruộng kia rau quả cũng chẳng còn. Một hôm, vào lúc nửa đêm chàng tú tỉnh giấc, vừa rét vừa đói, run rẩy bò dậy nhóm củi sưởi. Trong ánh lửa chàng phát hiện trong cái nồi sắt của mình đầy ắp lạc và đỗ. Thoạt đầu Ngô Huy ngỡ là mình đói quá nên hoa mắt, chàng dấn lên trước nhìn, chà, quả đúng một nồi đồ ăn đầy. Ngô Huy đang đã đói lại rét, chẳng nghĩ ngợi gì, đi nhanh ra suối kiếm nước về nấu cho mình một nồi cháo. Sáng sớm hôm sau, chàng tú bò dậy lần tìm dọc cái miếu nát, phát hiện ra những nốt chân cáo phía dưới bậc thềm. Chàng bèn lần theo dấu chân, tại một nơi kín khuất, quả nhiên phát hiện một cái hang cáo. Chàng vội vàng quỳ xuống tuyết, miệng lầm rầm cảm ơn ơn cứu mạng của hồ tiên.
Từ tối đó, ân nhân cứu mạng thực sự của chàng, công chúa lưng ong mỗi ngày chờ chàng ngủ say đều sai phái thuộc hạ đưa lương thực tới. Bởi phải nuôi sống cái người to lớn này, lương thực trong kho của chuột vơi đi nhanh chóng. Dân chuột phàn nàn. Vua chuột đành phải tuyên bố, từ ngày mai dừng việc cung cấp lương ăn cho chàng tú Ngô Huy.
Công chúa lưng ong nghe được tin sét đánh này, bật khóc. Trong lòng cô rất rõ, đây khác gì bản án tử hình đối với chàng. Hai ngày liền, Ngô Huy không có cái ăn, đói và rét, co người cạnh đống lửa, Và cũng suốt hai ngày này, công chúa không ăn không uống tí gì. Nàng tuyệt thực, nước mắt lưng tròng nói với cha, nếu chàng bị chết đói thì nàng cũng chẳng sống nữa. Vua chuột ngơ ngác không sao hiểu nổi, con gái mình lại phải lòng yêu loài người thế, mà lại là một con người nghèo xác không nuôi nổi bản thân mình. Nhưng ông yêu thương nhất đứa con gái này nên rốt cuộc ông quyết định để đội quân cận vệ của mình theo con gái vào thôn kiếm cái ăn cho Ngô Huy. Nàng công chúa lưng ong hớn hở ôm hôn cha mình, vua chuột cầm lòng không đậu, cười thiểu não…
Cái nồi sắt của Ngô Huy lại bắt đầu có cái ăn, mà càng phong phú hơn, có cơm, có bánh bao, có lúc còn có nguyên một miếng thịt kho. Một hôm, sáng dậy, Ngô Huy phát hiện ngay cạnh đầu mình có cái áo len cộc tay, ôi chao, trời đầy sương tuyết, gió lạnh thế này, đây quả là vật cứu mạng. Ngô Huy lật đật lao ngay đến hang cáo, nước mắt ròng ròng, dập đầu vái lạy.
Ngô Huy đã được cứu, nhưng khổ cho công chúa và đội quân chuột. Những thứ trong thôn đâu có dễ lấy, đâu cũng có mèo, có chó, và còn bao cạm bẫy khác. Chưa đến nửa tháng, đội cận vệ chuột đã hi sinh mất bốn chiến binh tài cán, chính bản thân công chúa cũng bị mèo vồ suýt toi mạng. Thức ăn cho Ngô Huy đều được đổi bằng tính mạng chuột, nhưng chàng ta vẫn ngờ nghệch một niềm cảm ơn cáo. Rồi một hôm, cụ mèo trong thôn đã nắm được quy luật hoạt động của đội quân chuột. Mèo ta lặng lẽ phục bên cạnh lối đi của chuột. Chuột đang nhằm đêm tối hành quân về làng… Đang phục sẵn trong đống cỏ, mèo nhảy vọt ra, ngoạm ngay được cái đuôi của công chúa. Vệ binh chuột thấy công chúa bị tập kích, liều mình xông vào cứu, không ngại hiểm nguy, cắn vào đuôi, cào vào mắt, rứt mạnh râu… Mèo không ngờ lũ chuột này lại gớm thế, ngây ra một lúc, công chúa lưng ong thừa dịp giẫy mạnh thoát ra được.
Sau khi thoát, nàng cảm thấy phía sau thân mình đau buốt, ngoái nhìn mới biết, cái đuôi mĩ miều của mình đã chẳng còn.
Vua chuột trông thấy con gái yêu thoát khỏi miệng mèo, bất giác nước mắt chảy ra, bèn lệnh từ nay về sau cấm công chúa đi kiếm cái ăn cho Ngô Huy.
Công chúa cuống lên, nàng không thể nhìn người yêu chết đói… Vua chuột không cầm lòng được, lại đành phải ra lệnh cho đội cận vệ tối tối tiếp tục đi kiếm cái ăn cho Ngô Huy. Còn công chúa yên tâm dưỡng thương. Hàng ngày nàng nằm trên xà nhà, đắm đuối nhìn Ngô Huy, có khi quên cả ăn cả ngủ.
Một đêm, Ngô Huy nằm cạnh đống lửa, lửa bén cháy áo len, chắc hẳn ban ngày đọc sách nhiều, mệt quá nên ngủ say không biết. Ối, ối, nàng cuống quýt, vội lao mình từ xà xuống, lúc này lửa càng to, công chúa bỗng nhớ lời cha dạy, cứu lửa phải dùng nước. Nàng bèn chạy ra ngoài miếu, lăn mình trên đống tuyết, toàn thân thấm đẫm nước tuyết, sau đó không hề do dự lao vào lửa, lăn lộn dập lửa. Hết lần này đến lần khác, công chúa chạy ra chạy vào giữa tuyết và lửa. Cuối cùng lửa bị dập tắt. Còn công chúa bị lửa đốt, mặt mày biến dạng, nằm bất tỉnh trong đống tro…
Nàng trở thành tàn phế, xấu xí vô cùng. Nàng không còn bò được lên xà nữa, song hàng ngày vẫn để vệ binh cáng ra, ngồi yên ở một góc, hạnh phúc ngắm nhìn Ngô Huy đọc sách.
Đông qua xuân tới, mùa thi mới đã đến. Ngô Huy đang rầu lòng về khoản lộ phí thì phát hiện ngay bên gói đồ có những hạt bạc trắng lóa… Thoắt cái, đã lại một năm, tân khoa trạng nguyên với chiêng trống mở đường, cưỡi con ngựa lớn, về thăm ngôi miếu nát phía ngoài thành Thuận Thiên. Vị trạng nguyên này chính là Ngô Huy. Ngô Huy về chơi, thăm lại đất xưa, cảm khái vô cùng, đến trước động hồ ly, bày hương án ra, quỳ xuống cảm ơn đại ân cứu mạng năm xưa của hồ tiên.
Giờ thì, công chúa lưng ong đã già lắm, càng xấu xí hơn. Nghe tin tú tài đã đậu trạng nguyên trở về, nàng mừng lắm, vội bảo vệ binh khiêng ra khỏi hang. Ngô Huy thấy lũ chuột ở đây thấy mình chẳng hề sợ sệt, nhớ lại cảnh năm nọ mắc nạn, phải lánh nơi miếu nát bị lũ chuột bắt nạt, không cầm lòng được, nổi giận đùng đùng, ra ngay lệnh giết sạch lũ chuột .
Lúc này công chúa lưng ong mới nhè nhẹ rời khỏi đội vệ binh, từng bước từng bước nặng nề, lết về phía Ngô Huy, đối diện với cái người đàn ông mà nàng đã hết mực yêu thương trọn đời. Nàng muốn khóc, muốn cười, muốn tố lên tất cả …
Cuối cùng, nàng nhích lên đến trước mặt Ngô Huy, Ngô Huy chưa bao giờ nhìn thấy một con chuột xấu xí đến thế, không do dự, chàng ta lấy chân giậm mạnh lên …
Trong khoảnh khắc, ngay dưới bàn chân mình, Ngô Huy thấp thoáng nhìn thấy, ở đuôi mắt con chuột dưới bàn chân có những giọt nước mắt long lanh …
Giết xong lũ chuột, Ngô Huy hạ lệnh dỡ miếu. Không lâu sau, chàng ta cho xây một cái miếu mới đúng trên nền đất miếu cũ, và đặt cho cái tên là Hồ tiên tự (Chùa cáo tiên) .r
Theo “Cố sự hội”
NGÔ KIỆN (Trung Quốc)