*

Phiên chợ Cháy cuối cùng trong năm họp vào sáng ba mươi Tết. Người đi chợ sắm sanh đủ thứ, nhưng chẳng ai quên mua một bó mùi già. Người bán không thách giá, người mua vui vẻ mua. Cũng bởi một bó mùi chẳng đáng giá là bao. Có năm, nhà tôi để hẳn hai luống mùi già, cây tốt cao chừng sải tay. Chiều hai tám Tết mẹ bảo tôi ra nhổ mùi về. Cánh đồng vụ đông xanh đủ màu của rau củ. Mơn mởn bắp cải su hào, mỡ màng xà lách khoai tây. Gió đông hây hẩy đùa với lũ bướm trắng trên bạt hoa cải ngồng cuối vụ. Mùi già khiêm nhường, cánh hoa trắng nhỏ nhoi, lơi phơi trước gió. Mẹ tôi bảo: "Con nhớ chỉ chọn những cây thật già nhé, càng già càng thơm đấy"!

Dạo ấy, tôi chừng mười một mười hai thôi, nhưng cũng biết phân biệt, mùi già là cây còn lá rất ít, quả tròn nhỏ xiu xíu. Thân và quả đã ngả sang màu tím nhạt. Tôi ôm bó mùi về mà người như được ướp bằng làn hương dìu dịu ấy.

Năm nào cũng vậy, cứ chiều ba mươi là mẹ làm mâm cỗ cúng tất niên. Tôi có nhiệm vụ rửa sạch mùi cho vào nồi, đổ ngập nước rồi cho lên bếp đun. Chà, nồi mùi sôi sùng sục, hương thơm tỏa khắp ba gian nhà, quện với hương trầm trên án thư thành mùi thơm thật khó diễn tả. Cho đến tận bây giờ, tôi vẫn không thể quên được mùi hương ấy. Rồi mẹ hối tôi gọi các em về tắm rửa. Gọi mãi mới tìm được thằng em út đang chầu chực bên cầu ao nhà bác, chờ mổ gà để xin cái diều về thổi bong bóng chơi.

"Thương nhớ lắm mùa xưa Tết đến.

Mẹ gọi về tắm nước mùi thơm

mong cho con thơm suốt một đời..."

Chẳng biết tục tắm nước mùi vào ngày tất niên có tự bao giờ. Và cũng không biết hương mùi đã thơm biết bao cuộc đời. Nhưng mỗi dịp xuân về nó lại làm tôi xao xuyến bâng khuâng. Hương thơm ấy mộc mạc như chính con người miền quê hiền lành chất phác.

Chiều ba mươi Tết, cả không gian chòm xóm chưa bao giờ thơm đến thế. Bà tôi bảo tắm nước mùi để tẩy sạch những cái không may trong năm. Sáng mồng Một rửa mặt lá mùi để chào đón một năm mới tốt lành đang đến.

Còn nhớ, một năm cha tôi được đơn vị cho về ăn Tết để sau đó đi "B". Mẹ tôi nấu một nồi mùi to, thơm lắm để dành riêng cho cha tôi. Hôm ấy là hăm mấy Tết, bà tôi đi chạp giỗ ở làng dưới. Mẹ bắt đôi gà và mấy ống gạo nếp cho chị em tôi đi ăn giỗ cùng bà.

Bây giờ nhớ lại, nồi nước mùi ấy là tình cảm sâu nặng của hai người sau thời gian dài xa cách...

Năm tháng dần trôi, cha cũng theo bà về cõi vĩnh hằng. Ngôi nhà xưa chỉ còn lại mẹ tôi. Mẹ vẫn nấu lá mùi để tắm, xông nhà xông bếp. Có hôm mồng Hai gia đình tôi về, mẹ đã để sẵn cái thau và nồi nước mùi trước cửa giục con cháu rửa mặt.

Mấy chục mùa xuân đi qua, tôi theo mẹ vẫn giữ nếp xưa, nấu nước mùi vào này tất niên. Các con của tôi cũng vậy. Sáng 23 Tết đã thấy con gái ra chợ Máy Đá ôm một bó mùi về, tách ra, chia cho mẹ một nửa. Nó bảo nấu sớm để vợ chồng Táo quân tắm thơm tho, lên chầu Ngọc Hoàng.

Hôm con trai dọn về nhà mới, mặc dù mới hai mươi Tết, nhưng đã thấy con dâu nấu một nồi mùi to để ở chân cầu thang. Hương thơm dịu dàng thanh khiết lan tỏa khắp các tầng. Ngôi nhà trở nên ấm áp. Tôi thấy lòng mình thanh thản lạ...

*

Có lẽ bạn sẽ bảo tôi, chỉ có nồi lá mùi thôi sao dài dòng đến thế. Mà cũng đúng. Ở thế kỉ hai mươi mốt này, các hãng tây tàu, các nhà khoa học nghiên cứu sản xuất ra bao nhiêu là loại dầu tắm, sữa tắm, hương thơm đa dạng đa mầu. Nhưng với tôi và chắc cả bao người con xa xứ nữa, thứ nước mùi linh thiêng ấy đã ngấm vào da thịt từ thời thơ bé.

Bánh chưng đang ép, hoa đào hé nở, mùi già tỏa ngát hương thơm.