Trại sáng tác hằng năm của Hội là hoạt động chuyên môn nghiệp vụ quan trọng, bức tranh sinh động đánh giá phong trào, chất lượng của các lĩnh vực văn học nghệ thuật (VHNT). Với những kết quả đạt được, mùa trại sáng tác VHNT năm 2021 không chỉ thành công mà còn để lại những dấu ấn đặc biệt.

Điểm lại những gì diễn ra mới thấy những đánh giá trên không hề khoa trương. Năm 2021 là năm thứ 3 dịch bệnh Covid-19 xuất hiện và ảnh hưởng tới toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Từ đầu năm 2021, thành phố Chí Linh (Hải Dương) trở thành tâm điểm dịch bệnh Covid-19 của cả nước khi trong một ngày, hơn 70 công nhân của Công ty TNHH điện tử POYUN Việt Nam có kết quả bệnh dương tính với Covid-19. Từ đó, dịch bệnh âm thầm lan rộng và kéo dài không chỉ ở thành phố Chí Linh mà còn ở tất cả các địa phương của tỉnh khiến mọi hoạt động của đời sống bị ảnh hưởng. Ngoại trừ những lĩnh vực thiết yếu, các lĩnh vực không cấp thiết khác đều bị tạm dừng, ngưng trệ.

Trong bối cảnh đó, các hoạt động của Hội VHNT tỉnh cũng rơi vào khó khăn chung. Để các nhiệm vụ đề ra trong năm không bị gián đoạn, đình trệ, Thường trực Hội đã đưa ra những giải pháp hoạt động linh hoạt, phù hợp với tôn chỉ: triển khai hiệu quả các hoạt động trong năm đã đề ra; bảo đảm tuyệt đối công tác phòng chống dịch bệnh. Với chỉ đạo đó, nhiều hoạt động trực tiếp đã được chuyển sang tổ chức theo hình thức online, trong đó có trại sáng tác năm 2021.

Ngay khi nhận được chỉ đạo của Thường trực Hội, các ban chuyên môn đã căn cứ chức năng nhiệm vụ và các phần công việc được giao hoặc đã đăng ký trong năm xây dựng kế hoạch và khai mạc trại sáng tác theo hình thức online bảo đảm đúng thời gian theo quy định thường niên. Mặc dù được tổ chức theo hình thức online song các nội dung vẫn được các ban triển khai bài bản từ phổ biến quy chế, tiêu chí nội dung, đề tài, chủ đề đến hội viên. Bên cạnh đó, các ban cũng chủ động, linh hoạt, nắm bắt thời điểm phù hợp tổ chức đi thực tế sáng tác ở các địa phương không bị ảnh hưởng của dịch bệnh để lấy tư liệu. Từ sự định hướng, chỉ đạo của các ban chuyên môn, các hội viên đã ý thức rõ trách nhiệm, tích cực tham gia và thực hiện tốt vai trò sáng tác, sáng tạo tác phẩm.

Kết thúc trại sáng tác, các ban đã tổ chức thu nhận tác phẩm, thẩm định một cách nghiêm túc, chính xác. Theo kết quả thống kê, trại sáng tác năm 2021 thu được 280 tác phẩm của 109 lượt tác giả, số hội viên có tác phẩm tham gia trên 70%, chất lượng tác phẩm khá tốt.

Trại đã hoàn thành mục tiêu chương trình hoạt động của Hội đề ra. Hội viên tích cực tham gia, thể hiện thái độ nghiêm túc, tinh thần làm việc hăng say, tự khắc phục khó khăn, chủ động trong công việc và hoàn thành nhiều tác phẩm, bản thảo có chất lượng tốt, đúng thời gian quy định. Hội đồng thẩm định của các ban đã lần lượt nhận xét chỉ ra những thành công, ưu điểm cũng như hạn chế cần khắc phục của mỗi tác phẩm.

Về đề tài, các tác phẩm tập trung khai thác sâu các giá trị văn hóa truyền thống, danh nhân, nhân vật lịch sử; bám sát, phản ánh trực diện những vấn đề thời sự, nóng hổi trong đời sống chính trị, xã hội của địa phương và cả nước như: xây dựng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, con người mới; xây dựng đô thị văn minh hiện đại; xây dựng nông thôn mới; bảo vệ chủ quyền biên giới và biển đảo; phòng chống dịch bệnh Covid-19; đấu tranh phòng chống tội phạm và các thế lực thù địch...

Nhìn chung, các tác phẩm được đánh giá có giá trị nghệ thuật tốt, sáng tạo, nội dung tư tưởng mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, nhiều đề tài mới, bám sát thực tế đời sống. Các tác phẩm thu được từ trại sáng tác lần này không chỉ thể hiện năng lực chuyên môn của mỗi cá nhân mà còn là trách nhiệm của người nghệ sĩ với công cuộc phòng chống dịch bệnh Covid-19, việc khắc phục khó khăn để phát triển kinh tế, xã hội của quê hương Hải Dương, góp phần quảng bá hình ảnh đất và người Hải Dương đến đông đảo bạn bè trong và ngoài nước.

Về khối văn học, vẫn duy trì được số lượng tác giả cũng như tác phẩm tham gia dự trại đông đảo. Ban Văn xuôi có 14/26 tác giả dự trại với 28 tác phẩm. Ban Thơ có 24 tác giả tham gia với 150 bài thơ. Ban Lý luận, phê bình có 7/8 hội viên dự trại với 22 tác phẩm. Ban Văn nghệ dân gian có 5 tác giả gửi 12 tác phẩm tham dự. Ở mảng văn xuôi, các tác phẩm đi sâu phản ánh đời sống, tâm tư, tình cảm đạo đức con người với thái độ tích cực. Các cây bút có kiến thức và nhận thức khá nhạy bén, vững vàng về chủ đề tư tưởng, không bị sa đà vào cách nghĩ cá nhân hoặc chạy theo thị hiếu tầm thường, xô bồ của một số bạn đọc. Tuy nhiên vẫn còn một số tác giả chưa dành nhiều tâm sức cho tác phẩm, hoặc chưa phát hiện được đề tài tâm đắc, cảm hứng thăng hoa, nên một số tác phẩm còn gượng, cũ, hoặc phóng bút quá tả, nên tác phẩm chưa tới, một số hơi phi lý, không hợp với hiện thực cuộc sống. Sau khi thẩm định, Ban đã đánh giá 8 tác giả có tác phẩm loại A, 6 tác giả có tác phẩm loại B. Ở mảng thơ, trừ các hội viên đã được miễn sinh hoạt, số lượng hội viên tham gia đạt tỷ lệ 90%. Ban Thơ đã đóng góp nghiêm túc về đề tài sáng tác, rút kinh nghiệm những mặt còn hạn chế để trại sáng tác năm 2022 hiệu quả hơn. Về số lượng bài, các tác giả đều đạt yêu cầu quy định đề ra. Về chất lượng khá đồng đều, thể loại, đề tài phong phú, đa dạng. Hội đồng thẩm định đã xếp 23 tác giả có tác phẩm loại A, 1 tác giả có tác phẩm loại B. Ở mảng Lý luận phê bình phạm vi đề tài khá phong phú, không bó hẹp trong nước mà mở rộng ra cả nước ngoài, từ cổ đến kim. Có những bài bình thơ, điểm sách, có những tiểu luận nghiên cứu một vấn đề, hoặc thi pháp của một tác giả. Tuy vậy, các tác phẩm đi sâu nghiên cứu, đánh giá về các tác giả trong tỉnh vẫn chiếm ưu thế. Trong 22 tác phẩm nộp về dự trại có 14 tác phẩm viết về các tác giả tỉnh Hải Dương, 6 tác phẩm viết về ngoài tỉnh và 2 tác phẩm viết về nước ngoài. Các tác phẩm tham dự trại đều có chất lượng khá tốt. Người viết đầu tư nhiều công sức, trí tuệ, tâm huyết, thái độ làm việc nghiêm túc, khoa học. Các vấn đề đặt ra cũng thiết thực, đáp ứng được yêu cầu của trại sáng tác. Tuy vậy chất lượng các bài viết cũng chưa thật đồng đều giữa tác giả với tác giả hoặc với chính bản thân tác giả. Có bài viết còn sơ sài, giống một bài báo ngắn, thiếu sự dụng công. Trong 22 tác phẩm có 21 tác phẩm xếp loại A, 1 tác phẩm xếp loại B. Ở mảng Văn nghệ dân gian, các tác phẩm đều có chất lượng tốt, đáp ứng được yêu cầu chuyên môn đề ra. Về đề tài, các tác phẩm tập trung khai thác sâu các giá trị văn hóa truyền thống, danh nhân, nhân vật lịch sử chủ yếu của tỉnh Hải Dương. Trong 12 tác phẩm tham dự trại có 8 tác phẩm được xếp loại A, 4 tác phẩm xếp loại B.

Mặc dù ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 khiến việc đi thực tế sáng tác gặp nhiều khó khăn song khối nghệ thuật vẫn gặt hái được những thành quả đáng mừng. Ban Nhiếp ảnh năm nay có 16 tác giả tham dự trại với 104 tác phẩm. Ban Mỹ thuật có 33 hội viên gửi 41 tác phẩm tham dự trại. Ban Âm nhạc- Múa có 17 tác phẩm dự trại. Ban Sân khấu có 6 tác phẩm của 6 tác giả tham dự. Ban Kiến trúc có 4 tác giả với 4 công trình tham dự trại.

Triển khai trại sáng tác năm 2021, các ban thuộc khối nghệ thuật đã thông qua định hướng chung của Hội và gắn với các cuộc thi, triển lãm, hội diễn toàn quốc, khu vực và địa phương. Hội viên khối nghệ thuật cũng đã chủ động trong việc tổ chức nhóm, cá nhân đi thực tế sáng tác. Các tác phẩm Nhiếp ảnh năm nay có chất lượng cao và đồng đều, tất cả đều được xếp loại A. Các tác giả có ý thức cao trong việc sáng tạo tác phẩm tham dự trại. Tuy vậy cũng còn một số tác phẩm chưa tốt về nội dung, đề tài, cắt cúp còn dễ dãi, hình ảnh chưa có chiều sâu, đặt tên tác phẩm chưa sát với nội dung. Mỹ thuật có 21 tác phẩm xếp loại A, 12 tác phẩm xếp loại B. So với các năm, số lượng tác giả, tác phẩm tham dự trại nhiều hơn. Nhiều hội viên cao tuổi vẫn tích cực sáng tác. Các họa sĩ trẻ có sự tìm tòi phát triển theo phong cách mới, hiện đại. Âm nhạc một số hội viên có sự đầu tư thỏa đáng, công phu trong sáng tác. Nhiều ca khúc của hội viên được các đài trung ương, địa phương phát sóng. Với 17 tác phẩm dự trại có 8 tác phẩm xếp loại A, 9 tác phẩm xếp loại B. Tuy vậy, qua trại sáng tác năm nay, ý thức một số hội viên chưa tốt, không tham gia sáng tác và các hoạt động của Hội. Nhiều tác giả tham dự trại mang tính chất đối phó, sáng tác dễ dãi, đơn giản, ít đầu tư về chất lượng. Kịch bản sân khấu tham gia trại sáng tác đảm bảo yêu cầu về phạm vi đề tài, nội dung và chủ đề tư tưởng: ca ngợi gương người tốt việc tốt, phê phán những cái xấu, phản ánh sinh động cuộc sống và các vấn đề nóng cần quan tâm hiện nay, cụ thể như tình hình chống dịch Covid-19, ca ngợi tình làng nghĩa xóm, trách nhiệm của toàn dân và chính quyền trong phòng chống dịch Covid-19… Tuy vậy, một số tác phẩm còn dài dòng, chưa đảm bảo tính logic, thiếu tính chân thật; một số còn sơ sài, khiên cưỡng, áp đặt, ngôn ngữ còn chưa trau chuốt, nhầm lẫn, sai chính tả. Có 3 tác phẩm xếp loại A, 2 tác phẩm loại B, 1 tác phẩm loại C. Kiến trúc ngoài lĩnh vực thiết kế, quy hoạch kiến trúc còn có thêm tác phẩm hội họa và các bài viết phê bình, đánh giá về nghệ thuật kiến trúc. Các tác phẩm đều đảm bảo yêu cầu về phạm vi đề tài, nội dung, chủ đề tư tưởng, đạt yêu cầu về chất lượng chuyên môn, chất lượng nghệ thuật. Đồ án quy hoạch thể hiện không gian kiến trúc hài hòa giữa thôn xóm và khu vực phát triển mới, cải tạo được không gian, kết nối hiện trạng, tạo khu vực điểm nhấn của đô thị, có tính định hướng để phát triển trong tương lai, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội. Chùm bài viết kiến trúc với nội dung về nhà ở, có bài viết mang tính nghệ thuật, có bài viết mang tính chuyên môn. Cách viết chân thực, giản dị, nêu được giá trị cốt lõi của không gian sống, có tác dụng giữ lại hồn quê, tính dân tộc. Tuy nhiên lực lượng tác giả tham gia ít hơn năm 2020. Quy hoạch kiến trúc còn chưa có nhiều không gian xanh để cải tạo môi trường, cách thể hiện thiếu tính chi tiết. Cả 4 tác phẩm/chùm tác phẩm đều xếp loại A.