Nhân kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III (Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Bộ Nội vụ) tổ chức triển lãm “Kỷ vật thời thanh xuân”, giới thiệu 200 hồ sơ, kỷ vật của cán bộ đi B.
Hồ sơ, kỷ vật của cán bộ đi B là toàn bộ hồ sơ, giấy tờ, kỷ vật được hình thành trong quá trình hoạt động của cán bộ, công nhân viên thuộc các cơ quan Đảng, Nhà nước và các đoàn thể địa phương được cử vào Nam công tác (gọi là đi B) và từ các cán bộ miền Nam tập kết ra Bắc công tác, an dưỡng, chữa bệnh, sau đó trở về miền Nam. Trước khi vào Nam, theo quy định, các cán bộ đi B phải gửi lại toàn bộ tư trang, hành lý, đồ dùng, vật dụng, giấy tờ và cả tài sản cá nhân… (gọi là hồ sơ, kỷ vật của cán bộ đi B) cho Ủy ban Thống nhất Chính phủ giữ.

Những tờ chứng minh thư, sơ yếu lý lịch, tấm bằng tốt nghiệp, bằng khen, giấy khen, huy hiệu, huân chương, huy chương, những cánh thư, dòng đơn tình nguyện và giấy tờ có giá trị vật chất là phiếu tiết kiệm, công trái, tiền vàng… là những kỷ vật đặc biệt. Mỗi kỷ vật là một câu chuyện, là một phần ký ức của thời thanh xuân tươi trẻ của thế hệ cán bộ đi B. Trong số 200 hồ sơ, kỷ vật tại triển lãm, có hồ sơ, kỷ vật của một số nhân vật nổi tiếng trong làng văn nghệ. Trong ảnh là hồ sơ, kỷ vật của cán bộ đi B, nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, một trong những nhạc sĩ tiêu biểu của dòng nhạc cách mạng Việt Nam.

Hồ sơ của cán bộ đi B Nguyễn Khoa Điềm có: Bản khai lý lịch viết tay, học bạ phổ thông cấp 2, 3; Lý lịch đoàn viên; thẻ đoàn viên; bằng đại học… Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ, chính trị gia. Sinh ra tại Huế, năm 1955, ông ra Bắc học tại Trường học sinh miền Nam, tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội. Năm 1964, ông trở về Nam cho đến năm 1975. Ông từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước..

Một số giấy tờ trong Hồ sơ cán bộ đi B – nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Với vai trò là tác giả và biên kịch 2 tác phẩm nổi tiếng là truyện ngắn Chiếc lược ngà và phim điện ảnh Cánh đồng hoang, nhưng ít ai biết rằng ông là một cán bộ miền Nam tập kết, rồi đi B. Ông có những đóng góp lớn cho nền văn học nước nhà. Ông được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật đợt II năm 2000.

Hồ sơ của nhà thơ Nguyễn Mỹ – tác giả bài thơ Cuộc chia ly màu đỏ. Nguyễn Mỹ sinh tại Phú Yên. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, học lớp báo chí của trường Tuyên huấn Trung ương rồi về công tác ở Nhà xuất bản Phổ thông. Năm 1968, ông trở lại chiến trường miền Nam làm phóng viên báo Cờ giải phóng Trung Trung Bộ, thuộc Ban Tuyên truyền Văn nghệ khu V. Nguyễn Mỹ hy sinh ngày 16/5/1971 ở huyện Trà My, Quảng Nam, trong một trận càn của đối phương.

Một số giấy tờ trong hồ sơ của cán bộ đi B Phạm Quang Nghị, tỉnh Thanh Hóa. Sinh ra và lớn lên trên quê hương xứ Thanh, năm 1967, Phạm Quang Nghị vào khoa Sử, Đại học Tổng hợp Hà Nội. Khi cuộc kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn ác liệt, ông xếp bút nghiên lên đường vào Nam. Ông trở thành phóng viên chiến trường, là cán bộ nghiên cứu Ban Tuyên huấn Trung ương Cục, cán bộ biên tập tạp chí Sinh hoạt Văn nghệ thuộc Tiểu ban Văn nghệ miền Nam. Hòa bình lập lại, ông tiếp tục đóng góp xây dựng đất nước, đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng của Đảng và Nhà nước.

Hồ sơ của cán bộ đi B – nhà báo Dương Thị Xuân Quý. Chị là đoàn viên thanh niên lao động, phóng viên báo Phụ nữ Việt Nam can đảm, nhiệt tình cách mạng, chồng là cán bộ đi B ở chiến trường khu V. Quyết tâm đi B, chị cai sữa cho con và gửi bà ngoại trông nom, chăm sóc. Chị đi B sau đó hy sinh năm 1969, được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học – Nghệ thuật năm 2007.

Hồ sơ cán bộ đi B – bác sĩ Đặng Thùy Trâm. Sinh ra trong một gia đình trí thức ở Huế, thời thơ ấu, trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, Đặng Thùy Trâm theo gia đình tản cư về Thanh Hóa. Năm 1958, chị học ở Trường Chu Văn An, sau đó học Đại học Y khoa Hà Nội, là đoàn viên ưu tú, sinh viên tiên tiến. Mùa hè năm 1965, chị được Thành Đoàn khen thưởng về công tác phòng không nhân dân. Nhưng người bác sĩ trẻ ấy đã dũng cảm hy sinh nơi chiến trường bom đạn.

Hồ sơ cán bộ đi B Ca Lê Hiến. Sinh năm 1940 trong một gia đình trí thức tại Bến Tre – Nam Bộ, tháng 11/1954, Ca Lê Hiến tập kết ra Bắc. Ông theo học Trường học sinh miền Nam và học tại Khoa Sử – Đại học Tổng hợp Hà Nội, trở thành giảng viên của Trường. Thời gian ở miền Bắc, Ca Lê Hiến luôn mang nặng trong lòng nỗi nhớ thương đối với miền Nam. Ngày 16/9/1964, ông nhận quyết định điều động về Ủy ban thống nhất trung ương, lên đường đi B. Ông hy sinh năm 1968.

Hồ sơ của cán bộ đi B – Bùi Đức Ái. Nhà văn Anh Đức, tên thật là Bùi Đức Ái sinh năm 1935 tại Bình Hòa, Long Xuyên. Năm 1953, ông được điều về làm ở báo Cứu quốc Nam Bộ. Sau đó, ông tập kết ra miền Bắc. Trong thời gian ở miền Bắc, ông viết với bút danh Bùi Đức Ái. Năm 1962, Bùi Đức Ái trở lại chiến trường miền Nam Việt Nam ngay trong đợt đầu tiên của văn nghệ sĩ. Trở lại miền Nam Việt Nam, ông bắt đầu lấy bút danh mới là Anh Đức.